Эрнест Куртвелиевдан сурат қоидалари
Эрнест Куртвелиев – Тошкентлик машҳур фотограф, ўнлаб жаҳон юлдузлари билан ишлаган, бир қатор босма нашрлар, китоблар ва қўлланмаларга фотоиллюстрациялар муаллифи, ўз маҳорати ва билимлари билан кўп сонли мастер-классларда бўлишган. Эрнест портрет и пейзаж съемкасининг тан олинган устаси бизнинг блогимизга берган интервьюсида ўз сирларини очди.
Сиз кўп йиллар давомида одамлар билан ишлайсиз. Уларга кўп ҳолларда "тўғри позага туринг" дейишга тўғри келади, тўғрими? Шундай ҳолатларда қандай тушунтирасиз?
Албатта, фотограф ишида бундай ҳолатлар билан доим рўпара келасиз. Агар репортажли съемка бўлмаса, одамларни "керакли" позага турғазишга деярли ҳар доим тўғри келади. "Керакли" поза деганда мен инсоннинг нурга нисбатан тўғри жойлашишини назарда тутаяпман, масалан ойна ёки светильник ёрдамида. Инсон ўзининг позаси ҳам катта аҳамиятга эга, ҳар бир инсоннинг ўзигагина хос тўғри ракурси борлигини ҳаммамиз биламиз. Фотографнинг вазифаси, ўз навбатида, айнан ўша ракурсни топишдир. Масалан, кўп учрайдиган муаммолардан бири (ҳатто фараз ҳам қила олмайсиз!) фотосуратдаги иккинчи ияк тасвиридир. Инсон нотуғри позага туриши билан иякнинг иккинчиси пайдо бўлиб, кадрни бузади. Суратга тушаётган инсоннинг туришини айнан ўша "керакли" позани топиш учун ҳар хил томонга ўзгартиришга тўғри келади. Мен суратга олиш жараёнини ёруғлик ва нур нуқтаи назаридан мос келувчи жойни танлашдан бошлайман, кейин суратга тушаётган инсон кайфиятини озгина бўлса ҳам иш жараёнига мослашга, уни чалғитишга ҳаракат қиламан, менга кўникишига вақт бераман. Лекин энг муҳими - инсонни позага туришдан чалғитиш. Бадиий портрет съемкаси паспортга тушиш деган гап эмас. Демак, жараённинг "постановкаси" устида ишлашга тўғри келади. Иш бошида бир нечта кадрни олиб, натижа ёмон эмаслигига амин бўлши учун уларни суратга тушаётган инсонга кўрсатиш керак. Кейин суҳбат ва инсонни камерадан чалғитиш жараёнида бир нечта табиий ва спонтан кадрларни тушуриш мумкин. Бундай кадрлар жуда ажойиб чиқади.
Сиз учун инсонни суратга тушуришда энг қийини нимада?
Менга, фотограф сифатида, идеал кадрни моделлаштириш эмас, балки унда инсон характери ва шахсиятини кўрсатиб бериш муҳим. Суратга қараганда ўша инсон шахсиятининг кучи ва ўзига хослиги сезилиб туриши керак. Ҳар фандай фотограф учун энг қийини - суратга тушаётган инсон фотографга ўзининг табиий ҳис-туйғуларини очиб бериши ва ишониши мумкин бўлган муҳитни яратишдир.
Сизнингча мўъжиза яратишга қодир косметик воситалар борми?
Суртага олиш жараёнида модель образини тўғри кўрсатиб бера оладиган, суратга тушаётган инсоннинг бир вақтнинг ўзида ҳам табиий, ҳам максимал даражада жозибали қилиб кўрсатиб бера оладиган стилист ва визажистга жуда кўп нарса боғлиқ. Масалан, машҳур косметик воситалар брендларидан бири MAC профессионал фотограф томонидан яратилган, чунки ўша фотографга моделлар билан бевосита ишлаш жараёнида муносиб косметик воситалар етишмаган. Ушбу косметика воситалари яратилаётгандан аввал уларнинг фото ва видео съемка жараёнида қандай кўриниши инобатга олинган.
Идеал портретни яратишнинг қийинчилиги нимадан иборат?
Бу жараён, табиийки уч омилдан иборат. Булар техник, ижодий ва шахсиятга оид омиллардир. Биринчиси, айтиб ўтганимдек, моделни ўзингизга ўргатиш, унинг табиий ҳис-туйғулрини сизга ишонишига эришиш. Албатта, фотографиянинг техник билимларига ҳам эга бўлиш муҳим. Агар фотограф етарли даражадаги фототехникага эга бўлмаса, унда айнан "ўша" кадрни яратиш имкони бўлмайди. Техника кўзларингизнинг давоми бўлиши керак. Ва табиийки фотографиянинг устунларидан бири - тўғри танланган ёруғлик ва нур. Биз кўраётган барча нарса ёруғлик ва нурга асосланган. Ёритиш - фотографнинг асосий иш қуролидир.
Юлдузларнинг қайси бири билан ишлагансиз? Улар билан ишлаш жараёнида қизиқарли ва ажойиб ҳолатлар бўлганми?
Касбим шу йўналишда бўлганлиги сабабли ва журналдаги кўп йиллик фаолиятим жараёнида ватанимиз ва жаҳон юлдузлари билан ишлаганман. Шу дамда бирга ишлаш бахтига сазовор бўлган инсонларни бирма-бир санаб ўтиш қийин. Эсимга тушган энг илиқ хотираларимдан бири қўшиқчи Ингрид билан ишлаш жараёнидир. У шунчалик киришимли ва у билан ишлаш шунчалик осон бўлганки, иш жараёнида ҳеч қандай тўсиққа учрамаганман. Ингриднинг ўша сафарида у билан бирга келган гуруҳнинг ўндан ортиқ аъзолари кўплаб продюсер, ёрдамчи ва таржимонлардан иборат эди. Табиийки, уларнинг ҳаммаси съемка жараёнида иштирок этишни хоҳлашди. Аммо, ишонасизми, шундай нозик қиз бу ҳолатни тўхтатиб, барчанинг студиядан чиқиб кетишини ва бизнинг ишлашимизга халақит бермасликни талаб қилган. Шунда ҳамма, ҳатто таржимон ҳам, студиядан чиқиб кетган. Камерага ишлаш катта актерлик маҳоратидир, бу маҳорат эса бегона кўзлардан узоқда ёрқин намоён бўлади. Биз ҳар хил тилларда гапирган, бир-биримизни умуман тушунмаган ва фақат имо-ишора орқали мулоқотда бўлган бўлишимизга қарамасдан съемка "хамирдан қил суғургандек" ўтган.
Энг қийин съемкангиз қайси съемка бўлган?
Менимча, бу PodiumItalia мультибрендли бутиги учун ўтказилган съемкалар сериясидир. Съемка жараёнида уйқуга фақат уч-тўрт соат вақт қоларди. Бу катта командамизнинг иссиқ ва совуқ ҳавода, эрталаб ва кечқурун бирдам бўлиб ишлаганидир. Бундай иш шароитида моделларни ўйлайсиз. Ахир уларни асраб-авайлашингиз, уларга иш жараёнида "очилиш" ларига ёрдам беришингиз керак.
Сизга маҳаллий стилистлардан ким билан ишлаш осонроқ?
Ҳар бир стилистнинг ўз йўналиши, уни ажратиб турувчи услуби бор. Айнан кимнидир ажратиб кўрсатиш қийин. Менга стилист Сония, Дима Сакуринлар билан ишлаш ёқди. Бу иш ўзида шодлик ва ижодни жамлаган.
Сизнингча аёллар гўзаллиги нимада?
Аёлларнинг гўзаллиги, оддий қилиб айтганда, уларнинг аёллилигида. Шунингдек, менинг фикримча, аёларда ҳар доим қандайдир бир сир яширинган бўлиши керак. Айнан шу сир эркаклар фикрини ўғирлайди. Унинг ичидаги сир ва пинҳонлик, назокат ва яширинлик. Спорт билан шуғулланувчи қизлар ва аёлларни уларнинг қадди-қоматидан билса бўлади. Фикримни давом эттириб, шуни айтмоқчиманки, аёл киши пардозга берилиб кетмаслиги керак. Менинг фикримча, пардоз қанчалик табиий бўлса, шунчалик "тўғри" бўлади. Ўзингизни "қайта чизманг", табиий чиройингизни асранг.
Мухлиса ўқувчиларимизга тилакларингиз.
Мухлиса ўқувчиларингизга ҳар доим ёрқин ва ҳаракатда бўлишларини тилайман. Купчилик сизнинг ташқи кўринишингизни кузатади, улар сизларнинг мафтункор, жозибали ва тароватли кўришни хоҳлайди. Бу омиллар ҳар доим сизнинг ҳам шахсий, ҳам касбий ҳаётингизга таъсир ўтказади.